- Hubert Walas
1 czerwca Ukraińska Służba Bezpieczeństwa w ramach akcji „Pajęcza Sieć” dokonała bezprecedensowego ataku na rosyjskie bazy lotnictwa strategicznego w akcji, która mogłaby stanowić scenariusz dla hollywoodzkich produkcji. Tanie drony sterowane po sieci komórkowej, umieszczone na dachach domków na tirach, które otworzyły się zdalnie. A to wszystko przygotowywane w magazynie w Czelabińsku wynajętym za 16 tysięcy złotych, zlokalizowanym niedaleko siedziby FSB w tymże mieście.
Efekt? Co najmniej kilkanaście zniszczonych bombowców strategicznych, których Rosjanie od 30 lat nie produkują, a także być może kolejny samolot rozpoznania AWACS, który jednostkowo stanowi jeden z najbardziej wartościowych celów sprzętowych w całym inwentarzu Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej. Niektórzy rosyjscy milblogerzy zaczęli nazywać akcję „rosyjskim Pearl Habour”. Ale po kolei.
SBU prace nad akcją miało rozpocząć już w listopadzie 2023 roku(!), a z uwagi na jej znaczenie strategiczne, pieczę nad nią sprawował bezpośrednio prezydent Volodymyr Zelenski. Ukraińcy wpadli na pomysł zbudowania małych, modułowych domków kontenerowych, takich które zmieszczą się na naczepy tirów, i które to można przetransportować „w całości”. Misterny plan polegał na zaaranżowaniu przestrzeni pod poszyciem dachu, w taki sposób by można było tam ukryć nawet kilkadziesiąt dronów FPV. Sam dach miał otworzyć się zdalnie, w momencie kiedy Ukraińcy rozpoczną atak. Drony i ładunki wybuchowe zostały przeszmuglowane do Rosji, najprawdopodobniej z terytorium Kazachstanu. Całość możemy zobaczyć na tych zdjęciach udostępnionych przez SBU.
Sercem operacji był magazyn o wielkości 650m2, zlokalizowany w rosyjskim Czelabińsku, dokładnie przy ulicy Sverdlovsky Trakt 28A. Skąd to wiemy? Ponieważ rosyjscy blogerzy zdołali już połączyć zdjęcia udostępnione przez SBU z ofertami z portali ogłoszeniowych. Okazuje się, że Ukraińcy przygotowali ten atak pod samym nosem lokalnego FSB, którego siedziba mieści się zaledwie 5km od tego miejsca. To wszystko za kwotę 16 000zł miesięcznie. Właśnie dlatego ciężarówki miały czelabińskie tablice rejestracyjne - stamtąd ruszały.
Kierowcy byli „zamawiani” przez niejakiego Artyoma, 37 letniego biznesmena z Murmańska. Przykładowo domki użyte przy ataku na bazę Olenya były przetransportowane przez 55 letniego mieszkańca Czelabińska Alexandra Z. Dostał on zlecenie by dostarczyć cztery domki modułowe na półwysep kolski. Ustalili cenę i wyruszył w drogę. W międzyczasie, nieznany rozmówca udzielał Alexandrowi wskazówek co do postoju. Ostatni przystanek był przy stacji benzynowej Rosneftu, niedaleko bazy Olenya. Podobnie domki do Irkucka (baza Belaya) wiózł 61 letni Andrey M. Schemat powtórzył się w przypadku Dyagileva i Ivanova. Wszyscy kontaktowali się z niejakim Artyomem.
Gdy zatem wszystko było gotowe, a kierowcy umówieni wystarczyło poczekać na odpowiedni moment.
I w rzeczy samej ten moment nadszedł. Wedle rosyjskiego milblogera ”RussianArms” w ostatnich 2 tygodniach Rosjanie przebazowali aż 40 bombowców Tu-22M3 na lotnisko Olenya - jedno z dwóch najbardziej trafionych w niedzielnym ataku. Ponadto to samo miało się stać z 20% wszystkich bombowców Tu-95MS. W rezultacie oznaczało to największego tego typu przebazowanie od początku wojny.
Według autora Kreml nie robił tego bezcelowo, a zamierzał dokonać kolejnego, być może największego ataku rakietowego na Ukrainę, właśnie przy udziale przebazowanych bombowców. Celem po raz kolejny byłyby centra energetyczne, transportowe, logistyczne, czy cywilne. Już po ataku potwierdził to także Volodymyr Zelenskyy, mówiąc że ukraiński wywiad posiadał informacje o rychłym ataku.
Zdjęcia satelitarne na dzień sprzed ataku, z bazy lotniczej Biełaja potwierdzały obecność aż:
- 39 x Tu-22M3
- 30 x MiG-31
- 7 x Tu-160
- 6 x Tu-95MS
- 2 x Ił-78M
- 6 x An-26
- 2 x An-12
Zatem gdy wszystko było gotowe, a Rosjanie ukończyli przebazowanie strategicznych bombowców, Zelensky dał zielone światło do działania. Tiry z domkami podjechały w okolice pięciu kluczowych baz lotnictwa strategicznego Federacji Rosyjskiej. Były to bazy:
- Olenya w obwodzie murmańskim
- Belaya w obwodzie irkuckim
- Dyagilevo w obwodzie riazańskim
- Iwanowo w obwodzie iwanowskim
- Ukrainka w obwodzie amurskim
Wszystkie rozsiane po całym terytorium Federacji Rosyjskiej. Jednakże, dowody wizualne (i to obfite o czym zaraz) dotyczą póki co jedynie dwóch pierwszych. Ataki na Dyagilewo, Iwanowo i Ukrainka albo zostały zneutralizowane przez obronę przeciwlotniczą baz, albo nie doszły do skutku (Rosyjskie MoD twierdzi, że były odparte). Albo dowody wizualne pojawią się w ramach zdjęć satelitarnych. Najpewniej cały rachunek operacji poznamy w najbliższych dniach i tygodniach.
Jednak atak na Olenya i Belayę wystarczył by jego skutki były dla Rosjan bardzo dotkliwe.
W momencie, gdy ciężarówki z improwizowanym ładunkiem podjechały w okolice baz, z naczep, po otwarciu dachów domków zaczęły wylatywać drony FPV z ładunkami. Na tym nagraniu widzimy jak drony wylatują z domku na tirze, ku zdumieniu lokalnych mieszkańców.
Część Rosjan starała się bohatersko powstrzymać drony wchodząc na dach, i rzucając w drony kamieniami [pokażmy 10 s nagrania].
Gdy jednak te opuściły domki zaczęły sę kierować w stronę lotnisk i atakować stacjonujące tam bombowce.
Tu widzimy natomiast ataki na bazę Belaya, widziane z perspektywy mieszkańców.
Według rosyjskich milblogerów atak był prowadzony przez drony FPV kierowane za pomocą sieci komórkowej - 4G LTE. “Przepustowość takiej sieci zupełnie na to pozwala. Dron FPV był sterowany za pomocą oprogramowania i systemu ARDUPILOT. Geniusz tej operacji nie polega na jej wyjątkowości technicznej (rozwiązanie to jest stosowane przez obie strony konfliktu), ale na części organizacyjnej i logistycznej, pomnożonej przez całkowitą niechlujność lokalnych Rosjan w zapewnianiu środków bezpieczeństwa.” - raportuje Samuel Bendett za rosyjskimi blogerami.
Po skończonej akcji tiry miały zaprogramowane samozniszczenie. Zelensky poinformował, że wszyscy zaangażowani w akcję członkowie ukraińskiej służby bezpieczeństwa szczęśliwie powrócili na ukraińską ziemię.
Rezultat? Doprawdy imponujący.
Według Ukraińców, za oświadczeniem Zełenskiego, 117 użytych w operacji dronów miało doprowadzić do uderzenia i zniszczenia 34% strategicznych nośników broni manewrujących Federacji Rosyjskiej. Konkretne spekulacje mówią nawet o 41 samolotach. To bardzo optymistyczne założenia, bowiem na ten moment potwierdzonych wizualnie zostało zniszczenie lub poważne uszkodzenie 14 samolotów:
- 9 Tu-95
- 4 Tu-22 M3
- 1 An-22
Spekulacje dotyczą także zniszczenia najnowszych w rosyjskiej flocie bombowców, dwóch samolotów Tu-160 Blackjack, o czym poinformował ukraiński dziennikarz Alexander Kovalenko. Co więcej ukraińska infosfera informuje o skutecznym porażeniu „rosyjskiego AWACSa” czyli samolotu A-50. A to byłby jednostkowo największy cios zadany podczas tego ataku, ponieważ o ile bombowców Rosjanie mają 70-90 sztuk w operacyjnym użytkowaniu i są one „nośnikami efektorów” tj. rakiet i bomb, tak operacyjnych AWACSów, które są niejako „mózgami całego systemu” Kreml w użytku posiada raptem 3-4, więc utrata każdej kolejnej sztuki jest olbrzymim zagrożeniem dla Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej.
Niemniej nie ulegajmy złudzeniu, że zniszczenie 14 bombowców to „jakaś tam” kolejna strata dla Rosjan. To jest potężny cios dla jednej z filarów „rosyjskiej triady nuklearnej”. Póki co potwierdzono wizualnie zniszczenie od 15-20% z całej floty bombowców liczącej (jak uważa Tatarigami z Frontelligence) 70-90 bombowców Tu-160, Tu-95M oraz Tu-22M3. Floty której miejmy na uwadze - Rosjanie nie są w stanie odbudować! Bowiem całość to posowiecka spuścizna, której obecnie Rosja nie produkuje. Kolejne dni mogą dostarczyć dowodów wizualnych na zniszczenie kolejnych zasobów, a wówczas licznik może zbliżyć się do 34%, o których pisze Zełenski. Wówczas mówimy o koszmarnym upokorzeniu dla Rosjan.
Pamiętajmy, że kampania terroru powietrznego wymierzona w centra polityczne, energetyczne, zdrowotne, logistyczne czy mieszkalne realizowana była i jest w dużej części przy użyciu tychże bombowców. Neutralizacja nośników, a także może i „centrum dowodzenia” w postaci A50, to atak w samo serce systemu. Na 5 największych ataków Rosji na Ukrainę, większość pocisków wystrzeliwanych było z Tu-95.
Nic więc dziwnego, że prezydent Volodymyr Zelensky pękał z dumy:
„Szef Służby Bezpieczeństwa Ukrainy Wasyl Maliuk przedstawił raport dotyczący dzisiejszej operacji. Absolutnie wspaniały wynik. Wynik osiągnięty wyłącznie przez Ukrainę. Rok, sześć miesięcy i dziewięć dni od rozpoczęcia planowania do skutecznej realizacji. Nasza najbardziej dalekosiężna operacja. Nasi ludzie zaangażowani w przygotowanie operacji zostali na czas wycofani z terytorium Rosji. Podziękowałem generałowi Maliukowi za ten sukces Ukrainy. Poleciłem Służbie Bezpieczeństwa Ukrainy poinformować opinię publiczną o szczegółach i wynikach operacji, które mogą zostać ujawnione. Oczywiście nie wszystko można ujawnić w tej chwili, ale są to ukraińskie działania, które niewątpliwie przejdą do historii.”
Zdanie - „Wynik osiągnięty wyłącznie przez Ukrainę” jest nieprzypadkowe, ponieważ Kijów o szczegółach akcji, celowo nie poinformował Amerykanów, ani nikogo innego. Zrobił to ponieważ uważał, że wówczas Waszyngton by ją zwyczajnie blokował. To świadczy o hermetyczności ukraińskiego systemu dowodzenia, tak ważnego w obecnych realiach, i o jego efektywności.
Reakcja Rosjan była dwuznaczna. Dmitry Medvedev w swoim stylu grzmiał o „igraniu z ogniem, które skończy się dla Ukraińców piekłem”. Jednak faktem jest, że rosyjskie media dostały nakaz by temat przemilczeć, niejako zawstydzone upokorzeniem przez przeciwnika.
Konkludując Ukraińcy dokonali spektakularnego ataku, którego efekty już teraz są znakomite, a mogą być tylko lepsze. Atak został dokonany na lokalizacje oddalone odpowiednio o 1800km od Ukrainy (baza Olenya) oraz 4000km(!) (baza Belaya)., a niewiele brakowało by do skutku doszedł także atak na rosyjskim Dalekim Wschodzie. Cała akcja przypominała scenariusz hollywoodzkich produkcji, lub szukając bliżej - jedną z historii rodem z książek Wiktora Suworowa. Doskonałe planowanie, logistyka, wykonanie oraz timing. Majstersztyk.
Co więcej to nie były jedyne akty dywersji i ataków, które tego weekendu doświadczyli mieszkańcy Federacji Rosyjskiej. Eksplozje słyszano w bazie Rosyjskiej Floty Północnej w Olengorsku, w Murmańsku, a zatem niedaleko bazy Olenya. Jest ona bazą dla rosyjskich okrętów podwodnych typu Yasem-M.
Ponadto Ukraińcy zniszczyli dwa ważne mosty w regionie Bryańskim oraz Kurskim. Ten pierwszy eksplodował w momencie przejazdu pociągu relacji Klimowo–Moskwa. Zginęło 7 osób, a 69 zostało rannych. Również w Kursku z powodu wybuchu doszło do wykolejenia się pociągu, lecz nie poinformowano o ofiarach śmiertelnych, a jedynie obrażeniach maszynistów. Nie wiadomo, czy te wydarzenia były częścią operacji „Pajęcza Sieć” - jest to jednak wątpliwe.
To wszystko odbyło się przed kolejną turą “rozmów pokojowych” w Turcji. Celem strony ukraińskiej jest, po 1. Bezwarunkowe zawieszenie broni. 2. uwolnienie więźniów. 3. powrót uprowadzonych dzieci. Czy Rosjanie będą skłonni do ustępstw? Można podejrzewać, że w świetle upokarzającego ataku ich skłonność do ustępstw będzie jeszcze niższa niż zwykle, jednak realnie zdolność Kremla do rażenia celów na Ukrainie została mocno zredukowana. A jest to zdolność, której Rosjanie nie są w stanie odbudować w krótkim czasie.
Również w wymiarze szerszej sytuacji geopolitycznej, redukcja rosyjskiego lotnictwa strategicznego realnie degraduje rosyjski status projekcji siły w rejonie i na świecie. I patrząc na poprzednie sukcesy ukraińskich służb - zapewne nie będzie to ostatnia tego typu akcja, o której usłyszy świat.
Źródła:
- https://x.com/bayraktar_1love/status/1929158143696675057?ref_src=twsrc%5Etfw%7Ctwcamp%5Etweetembed%7Ctwterm%5E1929158143696675057%7Ctwgr%5Ec7b3bf4c8a00cb364b381c4178c0f31ea8f9c413%7Ctwcon%5Es1_&ref_url=https%3A%2F%2Fwww.twz.com%2Fnews-features%2Frussian-strategic-bombers-destroyed-in-unprecedented-wide-scale-drone-attack
- https://x.com/sambendett/status/1929215144782954502
- https://maps.app.goo.gl/QSJWr6vGmfDcU6s1A
- https://maps.app.goo.gl/D11njis2JUZk6iX6A
- https://x.com/Mylovanov/status/1929476342925643893
- https://t.me/RussianArms/15636
- https://x.com/GrandpaRoy2/status/1929382269312999670
- https://x.com/ZelenskyyUa/status/1929279337024377030
- https://x.com/JanR210/status/1929237214212304970
- https://t.me/mod_russia/53366
- https://x.com/saintjavelin/status/1929226260221214730
- https://x.com/Maks_NAFO_FELLA/status/1929165366229361007?ref_src=twsrc%5Etfw%7Ctwcamp%5Etweetembed%7Ctwterm%5E1929165366229361007%7Ctwgr%5E92e858aa3f7a44becea3600926d4589eef92c31c%7Ctwcon%5Es1_&ref_url=https%3A%2F%2Fwww.twz.com%2Fnews-features%2Frussian-strategic-bombers-destroyed-in-unprecedented-wide-scale-drone-attack
- https://x.com/Osinttechnical/status/1929164714430373916
- https://x.com/Osinttechnical/status/1929164768918552881
- https://x.com/bayraktar_1love/status/1929133383562502479
- https://x.com/bayraktar_1love/status
- https://x.com/sambendett/status/1929224999585407261
- https://x.com/michaelh992/status/1929176746508562492?ref_src=twsrc%5Etfw%7Ctwcamp%5Etweetembed%7Ctwterm%5E1929176746508562492%7Ctwgr%5Ec7b3bf4c8a00cb364b381c4178c0f31ea8f9c413%7Ctwcon%5Es1_&ref_url=https%3A%2F%2Fwww.twz.com%2Fnews-features%2Frussian-strategic-bombers-destroyed-in-unprecedented-wide-scale-drone-attack
- https://x.com/ZelenskyyUa/status/1929279221710664143
- https://t.me/Bratchuk_Sergey/126507
- https://x.com/Schizointel/status/1929391624884539427
- https://x.com/ZelenskyyUa/status/1929279221710664143
- https://x.com/ZelenskyyUa/status/1929238023843012615
- https://www.axios.com/2025/06/01/ukraine-drone-strikes-russia
- https://x.com/TallbarFIN/status/1929273691067539470
- https://x.com/olliecarroll/status/1929362851988131844
- https://x.com/blyskavka_ua/status/1929156704887066775?ref_src=twsrc%5Etfw%7Ctwcamp%5Etweetembed%7Ctwterm%5E1929156704887066775%7Ctwgr%5E16e9505ed0b680a23a7ebb2166fe833b59ed400b%7Ctwcon%5Es1_&ref_url=https%3A%2F%2Fwww.twz.com%2Fnews-features%2Frussian-strategic-bombers-destroyed-in-unprecedented-wide-scale-drone-attack
- https://x.com/ZelenskyyUa/status/1929145331696239049?ref_src=twsrc%5Etfw%7Ctwcamp%5Etweetembed%7Ctwterm%5E1929145331696239049%7Ctwgr%5E16e9505ed0b680a23a7ebb2166fe833b59ed400b%7Ctwcon%5Es1_&ref_url=https%3A%2F%2Fwww.twz.com%2Fnews-features%2Frussian-strategic-bombers-destroyed-in-unprecedented-wide-s