GTBT - USA uruchamia Projekt Manhattan 2.0?

: Hubert Walas; 29 stycznia 2025

Stargate Project: Amerykański plan dominacji w wyścigu AI za 500 miliardów dolarów.

W momencie, gdy amerykańska giełda osiąga rekordowe szczyty, szef OpenAI Sam Altman ogłasza Stargate Project, spółkę która w 4 lata chce zainwestować nawet $500 miliardów dolarów w centra danych i wspierające je elektrownie. Mija kilka dni, a w przestrzeni pojawia się nowy, chiński model DeepSeek-R1. Ten okazuje się przełomem.

Doskonałe wyniki są tylko jedną stroną sukcesu. Co ważniejsze DeepSeek osiąga podobne rezultaty do Chata GPT o1, przy użyciu nawet 20-30x mniejszej mocy obliczeniowej. W efekcie amerykańska giełda, szczególnie spółki BigTech, doświadczają mocnego tąpnięcia.

Wojny o Sztuczną Inteligencję trwają. Czym jest Stargate? Dlaczego tworzy się nowa gałąź światowej gospodarki i jak Chińczycy nadrabiają sprzętowe niedociągnięcia kreatywnością?

„Stargate Project to nowa spółka, która zamierza zainwestować 500 miliardów dolarów w ciągu najbliższych czterech lat w budowę nowej infrastruktury sztucznej inteligencji dla OpenAI w Stanach Zjednoczonych. Natychmiast rozpoczniemy wdrażanie 100 miliardów dolarów. Infrastruktura ta zapewni amerykańskie przywództwo w dziedzinie sztucznej inteligencji, stworzy setki tysięcy amerykańskich miejsc pracy i wygeneruje ogromne korzyści gospodarcze dla całego świata. Projekt ten nie tylko wesprze reindustrializację Stanów Zjednoczonych, ale także zapewni strategiczną zdolność do ochrony bezpieczeństwa narodowego Ameryki i jej sojuszników.”

Tak brzmi otwierające projekt oświadczenie głównego założyciela spółki - kierowanej przez Sama Altmana firmy OpenAI. Jak czytamy dalej, Stargate Project jest oddzielną spółką, której współudziałowcami są OpenAI, SoftBank, Oracle i MGX. SoftBank jest odpowiedzialny za finansowanie, natomiast OpenAI za działaność operacyjną. Dodatkowo firma z branży półprzewodników Arm, a także Microsoft i Nvidia mają wziąć udział w projekcie jako kluczowi partnerzy technologiczni.

„To będzie najważniejszy projekt tej ery” po ogłoszeniu projektu powiedział Altman. „To jest początek złotej ery” wtórował mu Masayoshi Son, szef japońskiego Softbanku mianowany również prezesem Stargate.

Altman, na dowód rozpoczęcia pierwszych inwestycji wartych $100 miliardów, pochwalił się zdjęciami z budowy centrum obliczeniowego w Teksasie. Skala projektu, o ile zostanie doprowadzony do końca, jest doprawdy gigantyczna. Zestawiając Stargate z gospodarkami świata, kwota $500 miliardów stawiałaby ją powyżej produktu krajowego brutto ok. 160 krajów świata. Nawet przyjmując $100 miliardów w ujęciu rocznym byłaby to równowartość całościowych budżetów krajowych takich krajów jak Chile, Nowa Zelandia, czy Algieria.

Co znamienne głównym aktorem ogłaszającym ten niezwykły projekt był nie kto inny, jak Donald Trump.

Co jest o tyle dziwne, gdy weźmie się pod uwagę, że rząd USA w nie partycypuje w projekcie w żaden bezpośredni sposób. Zatem OpenAI i reszta liczą na wsparcie nowej administracji łechtając ego nowego prezydenta (co jak wiemy jest skutecznym narzędziem wpływu na Trumpa). Dlatego to właśnie jemu pozwolili ogłosić swój własny projekt, pozwalając mu dopisać kolejny sukces do swojego CV i niejako związując Trumpa PRowo z całym przedsięwzięciem.

„Nie bylibyśmy w stanie tego zrobić bez pana, panie prezydencie", dodał Altman, mimo że projekt był w toku, zanim Trump wygrał listopadowe wybory. On sam wielokrotnie w historii wyrażał się niepochlebnie o Trumpie, pokazując niejako zmianę podejścia o 180 stopni, podobną do zwrotu Marka Zuckerberga.

Krzywo na całą akcję od samego początku patrzył główny stronnik Donalda Trumpa - Elon Musk, który wówczas akurat musiał się gęsto tłumaczyć z salutu rzymskiego oraz oskarżeń o szerzenie ideologii nazistowskiej.

„Nie mają pieniędzy. SoftBank ma zabezpieczone tylko $10 miliardów. Wiem o tym z pewnego źródła.” - napisał Musk, prowadząc do wymiany zdań z Altmanem.

„Nie prawda, o czym na pewno wiesz. Zdaję sobie sprawę, że to, co jest dobre dla kraju, nie zawsze jest optymalne dla twoich firm, ale mam nadzieję, że w swojej nowej roli będziesz przede wszystkim stawiać USA na pierwszym miejscu" - szef OpenAI napisał na X, dodając, że uważa Muska za najwybitniejszego przedsiębiorcę naszych czasów.

Dwór Pański robi się zatem coraz ciaśniejszy, a wszystkiemu z boku przygląda się Trump, ze swoim charakterystycznym uśmieszkiem obserwując konflikt technologicznych krezusów o własne względy. Nie jest tajemnicą, że Musk nie przepada za Altmanem.

Wraz z tym jak do branży płyną coraz większe pieniądze, rośnie również zażarta rywalizacja miedzy głównymi graczami. Altman walczy nie tylko z Muskiem, ale wydawałoby się również ze swoim sojusznikiem - Satyą Nadellą - CEO Microsoftu, który jest jednocześnie dużym udziałowcem OpenAI.

Wraz z ogłoszeniem Stargate, OpenAI odeszło od umowy z Microsoftem, jako jedynego lukratywnego dostawcy usług obliczeniowych (tę rolę w Stargate ma pełnić Oracle). Niektórzy udziałowcy OpenAI uważali, że Microsoft nie działał wystarczająco szybko, aby dostarczyć OpenAI moc obliczeniową, więc ta umowa rozwiązuje tę kwestię.

Niemniej na ten moment Nadella zapewnia, że Microsoft „wspiera” Project Stargate.

Projekt Manhattan 2.0

Ogłoszenie Altmana i OpenAI pojawiło się dwa miesiące po tym jak USCC, komisja kongresu USA ds. relacji z Chinami, opublikowała swój raport. Jednym z jego głównych zaproponowanych inicjatyw była propozycja stworzenia mechanizmu tworzenia i finansowania AI, podobnego do Projektu Manhattan. Ten projekt, przypomnijmy tworzony w 1942-1945 w USA, miał na celu stworzenie bomby atomowej. Powołany był z uwagi na obawy, że Niemcy mogą dojść do tej technologii jako pierwsi. Projekt zakończył się sukcesem.

„W całej historii widzieliśmy, że kraje, które jako pierwsze wykorzystują okresy szybkich zmian technologicznych, często mogą powodować zmiany w globalnej równowadze sił" - powiedział Jacob Helberg, komisarz USCC i starszy doradca Palantira, którego założycielem jest Peter Thiel, bliski sojusznik Trumpa. „Chiny dążą w kierunku AGI... Bardzo ważne jest, abyśmy traktowali je niezwykle poważnie", dodał Helberg.

Sam Stargate ciężko nazywać nowym Projektem Manhattan, bo jak sam zaznaczył Trump, jest to czysto prywatna inicjatywa. Co można nazywać Projektem Manhattan 2.0 to cały tworzący się w USA ekosystem, który dąży do dominacji w AI, która jednocześnie ma stanowić rdzeń potęgi w USA w przyszłości.

Rolą Trumpa w tym wszystkim ma być przyspieszenie rozwoju infrastruktury AI i centrów danych AI za pomocą szeregu zarządzeń wykonawczych (executive orders). A ponadto znoszenie regulacji oraz obostrzeń w sferze AI, wprowadzanych przez poprzednikow. Trump m.in. uchylił rozporządzenie wykonawcze Bidena w sprawie bezpieczeństwa sztucznej inteligencji. Co więcej zmusza głównych graczy z branży jak TSMC do relokacji do Stanów Zjednoczonych, pod groźbą bolesnych taryf.

Wszyscy najważniejsi gracze w branży ogłaszają własne wielkie projekty inwestycji w AI. Microsoft w tym roku chce wydać $80 miliardów tylko na rozwój centrów danych. Ponadto łączy siły z funduszem BlackRock i MGX by zebrać docelowo $100 miliardów na inwestycje w centra danych oraz energię. Meta ogłasza inwestycję $65 miliardów na cele AI tylko w tym roku. Amazon ogłosił inwestycję $20 miliardów w dwa projekty, w ostatnich dwóch miesiącach. Ogółem chce wydać $100 miliardów w ciągu najbliższych 10 lat. Podobnie duże plany inwestycyjne w AI prezentują Google, Apple, Nvidia, xAI czy Salesforce.

To tworzy wielką falę inwestycji w AI i powiązane sektory. Bardziej sceptyczni powiedzieliby - wielką bańkę, zważywszy na fakt że już dzisiaj, lud do niedawna, amerykańska giełda biła swoje rekordowe szczyty. We wrześniu firma Blackstone kalkulowała, że same Stany Zjednoczone doświadczą inwestycji przekraczających $1 bilion w centra danych, podczas gry reszta świata będzie odpowiadać za drugi bilion inwestycji w te obiekty. Według majowego raportu giganta konsultingowego McKinsey, prawie dwie trzecie organizacji twierdzi, że obecnie wykorzystuje sztuczną inteligencję w co najmniej jednej funkcji biznesowej, w porównaniu z jedną trzecią w ubiegłym roku. 67% firm spodziewa się jeszcze większych inwestycji w sztuczną inteligencję w ciągu najbliższych trzech lat.

Jak w swoim raporcie podkreśla Blackstone, wyrażając duży optymizm dla rozwoju całego sektora, w ciągu ostatnich 15 lat ilość wykorzystywanych danych wzrosła stukrotnie. Tylko w ciągu trzech ostatnich lat wygenerowano więcej danych niż przez całą wcześniejszą historię ludzkości. Wraz z dynamicznym rozwojem sztucznej inteligencji ten trend będzie nabierał tempa.

Tymczasem generacja danych wymaga coraz większej mocy obliczeniowej, a ta z kolei wymaga energii. Rozwój AI masowo zwiększa zapotrzebowanie na pobór mocy.

„Tradycyjne narzędzia, takie jak wyszukiwarka Google, są lekkie pod względem zużycia energii. Z kolei, zapytanie ChatGPT wymaga 10 razy więcej mocy niż wyszukiwanie w Google, a obrazy generowane przez sztuczną inteligencję za pomocą narzędzi takich jak DALL-E wymagają 50 razy więcej mocy niż zwykłe wyszukiwanie w Google. A jeśli poprosisz SORA o stworzenie wideo? Mówimy o 10 000 razy większym zużyciu energii. Aby spojrzeć na to z innej perspektywy, stworzenie podstawowego filmu wygenerowanego przez sztuczną inteligencję jest energetycznym odpowiednikiem 119-krotnego naładowania telefonu.” - dobitnie daje do zrozumienia raport.

W ciągu ostatnich pięciu lat liczba centrów danych wynajmowanych w Stanach Zjednoczonych wzrosła 17-krotnie. Tylko w tym roku w USA zostanie dodanych 5000 megawatów mocy centrów danych. To ekwiwalent 1% całkowitego zużycia energii w kraju - mniej więcej tyle samo energii zużywa 2,7 miliona mieszkańców.

Co to oznacza? Potrzeba potężnych centrów obliczeniowych, ale te będą niczym bez skokowego wzrostu podaży energii elektrycznej. Jak dalej czytamy w raporcie:

„Dla rynku amerykańskiego, który przez ostatnie 20 lat charakteryzował się stosunkowo płaskim popytem na energię, ten nagły wzrost jest poważną zmianą. Jako kraj USA stoi przed perspektywą podwojenia mocy sieci energetycznej w ciągu najbliższych 12-13 lat, aby nadążyć za tempem zmian. Jednocześnie wzrost liczby pojazdów elektrycznych zwiększa obciążenie sieci. Każdy nowy pojazd elektryczny zwiększa zużycie energii w domu o 40%. Do tego dochodzi 500 miliardów dolarów zainwestowanych w reindustrializację Stanów Zjednoczonych za pomocą energochłonnych fabryk. To wszystko jasno pokazuje, że mamy do czynienia z ogromnym wzrostem zapotrzebowania na energię.”

Z tego powodu Trump ogłosił, że przyspieszy budowę elektrowni dla sztucznej inteligencji poprzez deklarację nadzwyczajną (emergency declaration), ponieważ Stany Zjednoczone ścigają się z Chinami o dominację w branży.

Co ciekawe, jak stwierdził, elektrownie „mogą używać takiego paliwa jakiego chcą”, włączając w to węgiel.

„Istnieją firmy w USA, które mają węgiel znajdujący się tuż przy elektrowni, więc w razie sytuacji awaryjnej mogą go użyć” - powiedział prezydent. Dodał, że chce by elektrownie były zaraz obok centrów danych, by nie nadwyrężały starego i awaryjnego systemu dystrybucji.

Sektor energetyczny w USA, ale i na świecie stoi zatem przed wielkim boomem. W grę wchodzi wszystko co da energię: OZE, ropa, atom, czy jak widać nawet węgiel. Niemniej, zwycięzcą może okazać się gaz LNG, ponieważ USA ma go mnóstwo, jest bardziej niezawodny niż odnawialne źródła energii i można go wdrożyć szybciej niż energię jądrową.

Pieniądze z ropy na rozwój AI?

Wracając jednak do Stargate - Elon Musk nie jest odosobniony w swoich wątpliwościach, jak OpenAI i reszta znajdą $500 miliardów, podczas gdy sama spółka rok do roku generuje wielomiliardowe straty. A jej wycena, choć przebijająca $150 miliardów, jest prawie trzykrotnie mniejsza od planowanych inwestycji.

Za stronę finansowania projektu, jak czytamy w oświadczeniu, odpowiedzialny jest SoftBank. Choć to spory bank, tak jest mikrusem w porównaniu do największych graczy na rynku. Jego aktywa w 2024 roku wynosiły jakieś $322 miliardy, w porównaniu do np. ponad $4 bilionów JP Morgan Chase. Dlatego tym bardziej interesujący jest trzyliterowy akronim, stojący na końcu zestawienia podmiotów założycieli Stargate - MGX.

Czym jest MGX? Jest to fundusz inwestycyjny powołany na mocy „jego wysokości Szejka Mohamed bin Zayeda, prezydenta Zjednoczonych Emiratów Arabskich”. W oświadczeniu funduszu Mubadala, czytamy że:

„Firma zainwestuje w przyspieszenie rozwoju i przyjęcia sztucznej inteligencji i zaawansowanych technologii poprzez wiodące na świecie partnerstwa zarówno w Zjednoczonych Emiratach Arabskich, jak i na całym świecie.”

Co więcej, to nie jedyny projekt MGX. Kilka miesięcy wcześniej ogłosił partnerstwo z BlackRock i Microsoftem celem finansowania usług obliczeniowych wartych $100 miliardów.

To pokazuje, że „czarne pieniądze z ropy” również płyną w kierunku AI oraz Ameryki. Każdy jest nęcony wizją astronomicznego rozwoju i zysków z tego płynących. Na to również liczy Altman, bowiem wielce prawdopodobne jest, że z imponujących 500 miliardów, zabezpieczonych ma póki co jedynie mały procent tej kwoty. Reszta to budowanie historii. OpenAI buduje historię i liczy, że uwierzy w nią miliony inwestorów na całym świecie. Podobnie z resztą jak robi to Elon Musk z Teslą, czy SpaceX. Dlatego powodzenie Stargate będzie zależało od tego jak dobrym produktem okaże się Chat GPT 5. Jego sukces może skłonić inwestorów do powierzenia mu tych pieniędzy, co najpewniej uczyniłoby OpenAI najważniejszym podmiotem w branży. Jeśli jednak najnowszy model LLM zawiedzie, z nim mogą odpłynąć szanse Stargate.

Ale na tym właśnie polega moc współczesnego Projektu Manhattan 2.0. Jeśli zawiedzie OpenAI, w kolejce stoi zaraz Anthropic z Claudem, xAI z grokiem, Google z Gemini, czy Meta z LLamą oraz wiele, wiele innych. Do tego cała gama spółek wspierających całą falę AI od strony hardware’u z Nvidią na czele. Jak mówi przysłowie: Amerykanie mają wiele koszyków, do których mogą włożyć w swoje jajka. Jednocześnie Trump chce tym wszystkim podmiotom jak najbardziej ułatwić rozwój luzując restrykcje oraz dając łatwiejszy dostęp do energii, której Ameryka w formie surowców ma najwięcej na świecie.

DeepSeek przełomem

Można wręcz postawić tezę, ze drugiego takiego systemu naczyń połączonych: talentu, kapitału, energii oraz sprzyjającej celowi administracji nie ma dzisiaj na świecie nikt. Ale obfitość (szczególnie kapitału) i brak naturalnych przeszkód, może z drugiej strony rozleniwiać i wręcz spowalniać rozwój innowacji sektora, który domagać się będzie jedynie większej ilości kapitału na centra danych, energię, płace itd.

Niezwykły dowód na poparcie tej hipotezy dał chiński model DeepSeek-R1. Chińczycy są objęci ograniczeniami w dostępie do najbardziej zaawansowanego hardware’u, który pozostaje w rękach amerykańskich. To sugerowałoby, że dysponując mniejszą mocą obliczeniową będą coraz bardziej odstawać od czołowych modeli amerykańskich. Tymczasem DeepSeek właśnie przez te ograniczenia był zmuszony zmienić swoje podejście i spróbować osiągnąć podobne rezultaty, używają znacznie mniej zasobów. Jak przyznaje Aravind Srinivas CEO Perplexity, Chińczycy osiągnęli podobny rezultat do najlepszego modelu OpenAI “o1” przy użyciu o 20-30 razy mniejszej mocy obliczeniowej .

I co ciekawe w przeciwieństwie do OpenAI, które już nie jest “open”, model DeepSeek jest usłudze open source, poparty przez artykuły naukowe sporządzone z okazji jego wydania. Dlatego jak zaznacza Srinivas - innowacje Chińczyków, które opierają się o formułę „Reinforcement Learning”, Amerykanie będą mogli zaadaptować. Jednakże to podejście Chińczyków, którzy zawsze będą musieli operować w znacznie uboższym środowisku, może wbrew pozorom okazać się ich tajną bronią, ponieważ w momencie gdy Amerykanie będą rzucali na problem coraz więcej pieniędzy, oni zawsze będą zmuszeni do większej kreatywności w rozwiązywaniu problemu.

Po wypuszczeniu DeepSeek amerykańska giełda oparta o spółki AI mocno zapikowała. Szczególnie mocno odczuła to NVIDIA, bo innowacje DeepSeeka bezpośrednio uderzają w jej biznes. To zwiastuje również, że plan uzbierania 500 miliardów dolarów przez Sama Altmana, który jak pokazuje DeepSeek - robi to o wiele bardziej nieefektywnie, może znaleźć się w dużych kłopotach. Trzeba również obiektywnie przyznać, że wypuszczenie DeepSeek nie jest w smak amerykańskim gigantom, ale jest zdecydowanie zjawiskiem pożytecznym dla ludzkości jako ogółu (ponieważ pokazuje możliwość generowania podobnych efektów, znacznie mniejszym kosztem).

Z drugiej strony, DeepSeek jest zmuszony dostosowywać się do dyrektyw Chińskiej Partii Komunistycznej i w tym kontekście nie jest model w pełni „wolnym”. Część osób również powątpiewa w sukces Chińczyków, podejrzewając że Ci nabyli wiele procesorów NVIDI na czarnym rynku.

Jednak zakładając, że projekt Chińczyków jest niezwykły i jego mniejsza „zasobożarłoczność” realna - czy to oznacza, że projekt budowy wielkich klastrów obliczeniowych, “Projektu Manhattan 2.0” w USA nie ma racji bytu? Zdaniem Adrieja Karpathego, jednego z liderów branży, bynajmniej - dalej będą niezbędne. Ale jak zaznacza: „firmy będą się musiał najpierw upewnić się, że nie marnują tych zasobów, które posiadają, a DeepSeek wygląda na niezły pokaz tego, że wciąż jest wiele do zrobienia zarówno z danymi, jak i algorytmami.”

Robiąc krok wstecz, należy zauważyć, że jeśli Chińczycy będą mieli więcej podobnych strzałów w przyszłości - może to całkowicie zmienić hegemonistyczną percepcję na świecie. Pokazuje ona, że w momencie gdy Ameryka Trumpa zamyka się i pohukuje na cały świat, Chiny potrafią sprezentować światu, w darmowym dostępie, naprawdę niezwykłą innowację.

To wszystko pokazuje jak istotne staje się rywalizacja o stworzenie jak najlepszego modelu AI. A może, kto wie, w przyszłości nawet AGI. Nie jest to jednak, jak pokazuje DeepSeek, wyłącznie rywalizacja liniowa, ten kto ma więcej pieniędzy wygrywa. Innowacja Chińczyków stanowi ostrzeżenie nie tylko dla Amerykanów, ale także informację dla mniejszych aktorów systemu. Stworzenie innowacyjnego modelu, nawet z mniejszymi zasobami, jest możliwe. I wbrew polityce OpenAI, takie modele w usłudze opensource mogą wypuszczać nawet „komunistyczne Chiny”.

Źródła:

Hubert Walas

Założyciel Good Times Bad Times, autor tekstów.

Regiony

Tematy

Serie YT

Tagi

USA uruchamia Projekt Manhattan 2.0?

Projekt Manhattan 2.0

Pieniądze z ropy na rozwój AI?

DeepSeek przełomem

Mogą Cię również zainteresować

Nowa mapa minerałów krytycznych.

„Plan pokojowy” odrzucony. Surowce „dogadane”.

Niemiecki model gospodarczy jest „Kaput”?