GTBT - Upadek Syrii Assada [Na mapie].

: Michał Nowak; 10 grudzień 2024

Koniec panowania Assadów w Syrii

Wydarzenia w Syrii mają charakter niezwykle dynamiczny. Poczyniliśmy wszelkie niezbędne wysiłki aby ten materiał był w chwili publikacji jak najbardziej aktualny, ale syryjska historia cały czas tworzy się na naszych oczach.

Klęska i kompromitacja, te słowa narzucają się, gdy obserwujemy to co wydarzyło się w ostatnich kilkunastu dniach z syryjską armią i systemem władzy Bashara al-Assada. W ostatnim odcinku o Syrii zwracaliśmy uwagę, że prawdopodobieństwo uderzenia islamistycznych rebeliantów w ostatnich tygodniach na pozycje syryjskiej armii było wysokie. Świadczyły o tym zauważalne przygotowania i trwająca od kilku tygodni koncentracja. Mimo to ofensywa rozpoczęta 27 listopada przez Hayat Tahrir al-Sham była dla syryjskich wojsk całkowicie niespodziewana. Obrona załamała się po pierwszym uderzeniu, a różne frakcje rebeliantów w dziesięć dni opanowały wszystkie obszary będące uprzednio pod kontrolą Assada rozbijając jednocześnie struktury syryjskiej armii, która nie stawiała praktycznie żadnego zorganizowanego oporu. Przyjrzyjmy się dziś na mapie wydarzeniom w tym bliskowschodnim kraju, w którym po niemal pięciu latach zawieszenia walk doszło do ponownej, właściwie maksymalnej eskalacji, w którą włączyli się wszyscy uczestnicy tej wojny, i która ostatecznie zakończyła ponad 50 letni rozdział panowania nad Syrią dynastii Assadów.

Niedługo po wschodzie słońca 27 listopada dżihadyści z HTS rozpoczęli ofensywę na przyfrontowe obszary na zachód od miasta Aleppo uderzając w trzech prowincjach Syrii – Aleppo, Idlib i Hama, rozpoczynając operację o kryptonimie Odstraszanie Agresji. Już pierwsze uderzenie osiągnęło całkowity sukces, a syryjskie wojska zaczęły cofać się na zachód, w kierunku Aleppo właściwie nie stawiając oporu. W ciągu niespełna trzech dni syryjskie wojska utraciły w całości kontrolę nad Aleppo i otaczającymi miasto obszarami. W obronie zachodnich przedmieść miasta rozbita została syryjska 30 Dywizja Gwardii Republikańskiej, a częściowemu rozbiciu uległy elementy innych jednostek, które brały udział w walkach na tym kierunku.

W tym samym czasie gdy trwały działania HTS na kierunku miasta inne oddziały tego ugrupowania atakowały na południe od stolicy prowincji wypychając bardzo szybko syryjskie wojska z prowincji Idlib i podchodząc pod granicę z prowincją Hama. Głównym celem było miasto Saraqib we wschodniej części prowincji Idlib. Pod koniec 28 listopada HTS zdołał przeciąć kluczową autostradę M5 łączącą Aleppo z Damaszkiem, a w kolejnych godzinach zdołał przejąć kontrolę nad około 90 kilometrowym jej odcinkiem. Kolejne wsie i miasteczka upadały jedno po drugim, a obszary o które przed laty trwały ciężkie, nieraz wielomiesięczne bitwy, padały niemal bez walki. Nie broniły się nawet miejsca, które w przeszłości były twierdzami lojalistów, w których ci bronili się niekiedy przez lata, nawet w sytuacji pełnego okrążenia. Dezorganizacja syryjskiej armii była całkowita i kontynuowała ona odwrót swój z prowincji Aleppo na południe, w kierunku Hamy, Homs, Damaszku oraz wybrzeża.

Przyczyny porażki syryjskiej armii są szerokie, ale spróbujmy je streścić. To z jednej strony brak tak istotnego dla SAA wsparcia zewnętrznego. Rosyjski kontyngent jest znacząco mniejszy niż jeszcze cztery lata temu, a co za tym idzie wsparcie, którego może udzielać uległo ograniczeniu. W Syrii zabrakło Hezbollahu, który wycofał swoich bojowników do Libanu ze względu na nową fazę wojny z Izraelem. Zresztą sam Hezbollah został poważnie osłabiony tracąc wszystkich wyższych rangą dowódców wojskowych. Iran, który przez lata był filarem wsparcia dla Assada również zdążył ograniczyć swoje zaangażowanie skupiając swoją uwagę na innych kierunkach. Wielu wyższych rangą irańskich oficerów zginęło w kolejnych izraelskich nalotach. Assad próbował ratować sytuację i bezpośrednio po ofensywie HTSu wyleciał do Moskwy gdzie spędził kilka dni, ale owocem rozmów z Putinem było wyłącznie rozczarowanie. Rosja nie mogła lub nie zamierzała przyjść mu z pomocą.

Ponadto, z uwagi na koszty oraz wiarę w utrzymanie zawieszenia broni przez ostatnie miesiące postępowała demobilizacja syryjskich żołnierzy. Wielu z nich, w tym również tych doświadczonych i zmotywowanych, powróciło do życia cywilnego. Na linii frontu pozostali poborowi, których motywacja do walki była niewielka lub właściwie żadna. Umocnienia obsadzone były często przez szkieletowe załogi z uwagi na dezercje i praktykę przedłużających się urlopów w zamian za odpowiednią opłatę dla dowódcy. W chwili ataku siły broniące się były mocno osłabione, a praktyka korupcji, prześladowań i wykorzystywania żołnierzy prowadzona przez część oficerów dezorganizowała poszczególne jednostki. Ofensywa z 27 listopada ujawniła skalę rozkładu syryjskiej armii i jej strukturalnych słabości oraz problemów w korpusie dowódczym. Wdrażane w ostatnich latach reformy nie tylko nie przyniosły spodziewanych efektów, ale być może przyczyniły się wręcz do jej szybszej dezorganizacji. Braki kadrowe, dezercje, utrata dużej części sprawnego sprzętu i brak wsparcia zewnętrznego nie dawały szans syryjskiej armii na sukces w obronie, nie mówiąc już o perspektywie kontrofensywy.

Na miejscu zabrakło dowództwa, które zmotywowałoby podwładnych do oporu i przejęło kontrolę nad sytuacją. Zamiast tego wyżsi dowódcy wycofali się jako jedni z pierwszych. Zapanował chaos i odwrót jednostek, które po drodze porzucały większość ciężkiego sprzętu po wyczerpaniu paliwa w zbiornikach.

Nie bez znaczenia była ogólna apatia Syryjczyków, zarówno wojskowych jak i cywili, którzy w przeciwieństwie do wydarzeń z lat 2012-2015, a więc przed rosyjską interwencją, nie stawiali żadnego oporu, nie było oddolnej organizacji celem obrony jakichkolwiek obszarów. Znaczący wpływ miała na to zapewne sytuacja gospodarcza w Syrii. Mimo sukcesu militarnego i odzyskania kontroli nad niemal wszystkimi głównymi miastami Syrii Assad nie zapewnił Syryjczykom żadnej perspektywy na odbudowę życia. Brakowało pracy, prądu, a nawet chleba. Fatalna sytuacja gospodarcza odbiła się też na armii. Żołnierze otrzymywali bardzo niski żołd albo nie otrzymywali go w ogóle, a racje żywnościowe były dramatycznie niewielkie. Wszystko to powodowało, że motywacja do walki, zwłaszcza wśród żołnierzy z poboru, spadła właściwie do zera. Assad przestał dbać o filar swojej władzy jakim była armia i siły bezpieczeństwa. Demobilizacja i obniżanie żołdu, a także szereg zmian kadrowych doprowadziły do tego, że w 2024 roku zarówno dowódcy jak i szeregowi żołnierze nie czuli silnego związku z Assadem. W istocie wiele jednostek istniało jedynie na papierze, a stany osobowe wynosiły w większości wypadków nawet mniej niż 40-50%. Zaznaczyć należy, że poza poborowymi w wypadku niektórych jednostek jej skład osobowy stanowili ex rebelianci, którzy na mocy porozumień „pojednali się” z Damaszkiem i w oparciu o rosyjskie zaangażowanie weszli do jednostek armii bądź je stworzyli.

Z drugiej strony przeciwnik tych ostatnich niemal pięciu lat nie zmarnował. Stale wzmacniał swoje możliwości, głównie dzięki wsparciu Turcji, ale też w oparciu o posiadane zasoby własne. HTS rozwinął bardzo poważnie program dronów, a ich użycie od pierwszych dni walk, w tym dronów FPV, radykalnie zmieniło układ sił i w wielu wypadkach kończyło walki zanim te zdążyły w ogóle się rozpocząć.

Wróćmy jednak do mapy. Trzy dni po tym jak rozpoczęła się ofensywa HTS, własną operację rozpoczęła SNA, a więc ugrupowanie zależne w pełni od Ankary. W ramach operacji Świt Wolności uderzono z rejonu al-Bab w kierunku południowym na pozycje opuszczone przez wojska syryjskie. Kolejne miejscowości padały bez walki, ale na drodze postępów SNA stanęli Kurdowie z SDF. Ci również zamierzali zająć obszary, z których wycofywały się wojska syryjskie. W ten sposób Kurdowie 30 listopada opanowali miasto Deir Hafer, wsie Tell Aran, Tell Hasel oraz lotnisko wojskowe Kuweirs i dotarli do samego Aleppo zajmując międzynarodowy port lotniczy Nayrab, a na północ od miasta zdobyli szyickie miasta Nubl i Zahraa. Kurdowie połączyli kontrolowane przez siebie obszary tworząc korytarz między obszarami – Manbidż na wschodzie i kantonem Shahba z centralnym punktem jakim jest miasto Tall Rifaat. SDF zabezpieczyło również kurdyjską dzielnicę Sheikh Maqsoud w Aleppo oraz jej najbliższe otoczenie. Do dzielnicy tej uciekło zresztą sporo chrześcijan czy lojalistów obawiających się rządów islamistów.

Sukcesy Kurdów były jednak krótkotrwałe. Już kolejnego dnia wraz z uderzeniem ze strony kontrolowanej przez Turcję SNA zostali zmuszeni do odwrotu, a niemal wszystkie zdobycze Kurdów zostały opanowane przez oddziały SNA. Te kontynuowały następnie błyskawiczny pochód na południe docierając do kluczowych miast al-Safira i Khanasir i przecinając tym samym ostatnią drogę ewakuacyjną z Aleppo. Wiele z oddziałów syryjskiej armii, które nadal próbowały się wycofać wpadało w zasadzki islamistów z SNA. Kurdowie jednak nadal utrzymują swoje pozycje w dzielnicy Sheikh Maqsoud w Aleppo.

Działania prowadzone na wschód od Aleppo nie były jednak jedynym kierunkiem, w którym zaatakowało SNA. 1 grudnia rozpoczęli zasadniczą ofensywę na kierunku kontrolowanego od lat przez Kurdów Tall Rifaat i błyskawicznie opanowali wsie Shwargha, Menagh, Maranaz, Kafr Naya, i kilka innych a, a już kolejnego dnia ogłoszono wyparcie Kurdów z Tall Rifaat i pełne opanowanie kantonu Shahba. W potrzasku znalazło się nawet do 200 tysięcy Kurdów, którzy finalnie zostali przesiedleni, być może przymusowo, na wschód od Eufratu na tereny pod kontrolą SDF. Wobec Kurdów doszło do grabieży mienia, a jak donosi SOHR nawet do egzekucji cywilów.

W tym samym czasie, gdy w ramach dwóch osobnych operacji islamistyczne ugrupowania osiągały błyskawicznie postępy, syryjskie wojska próbowały wyrwać się z matni i wycofać w kierunku miasta Hama w centralnej Syrii. Po drodze część oddziałów wpadała w zasadzki lub dostawała się do niewoli. Na trasie odwrotu porzucono przynajmniej kilkadziesiąt jednostek ciężkiego sprzętu. Przed rozpoczęciem bitwy o Hamę syryjska armia utraciła poprzez porzucenie co najmniej 150 czołgów różnego typu, blisko 100 pojazdów zmechanizowanych czy 90 różnych systemów artyleryjskich. W ręce bojowników HTS i SNA wpadło również sporo nowoczesnego sprzętu w postaci czołgów T-90 czy samobieżnych wyrzutni rakietowych typu BM-27 Uragan lub BM-30 Smerch. Jednostki syryjskiej armii, które stacjonowały w rejonie ogarniętym działaniami islamistów zostały w dużej części rozbite.

Zdezorganizowane oddziały zaczęły koncentrować się w okolicach miasta Hama, do którego kierowano również jednostki z innych części kraju, w tym, jak na warunki tej armii doborową, 4 Dywizję Pancerną. Być może zakładano tu obronę w oparciu o istniejące przed laty umocnienia na północ od miasta Hama, ale z co najmniej dwóch powodów to się nie udało. Po pierwsze jednostki syryjskiej armii wycofały się ze wszystkich pozycji na północ od Hamy, często bez kontaktu z wrogiem i jego aktywności, a po drugie z uwagi na fakt, że błyskawicznie po opanowaniu Aleppo HTS rozpoczął ofensywę na Hamę. Wobec tego próba organizacji obrony na nowo poprzez ponowne zajmowanie opuszczonych już miasteczek i wsi nie przyniosła efektów. Już 30 listopada HTS zajął bez walki miasta Taybat al-Imam, Kafr Zita, Latamneh i Morek. Kolejnego dnia pojawiły się informacje o wkroczeniu HTSu do samej Hamy, ale informacja ta nie była prawdziwa. Sytuacja obrońców pod względem zaangażowanych sił była tak zła, że na front rzucono żołnierzy z oddziałów wywiadu wojskowego. Na front nie przerzucono wielu jednostek armii regularnej być może obawiając się dezercji ze strony żołnierzy lub wręcz przejścia na stronę przeciwnika. Łańcuch dowodzenia w syryjskiej armii całkowicie się załamał. Część jednostek stała biernie na swoich starych pozycjach i stopniowo rozpływała się w powietrzu, a inne wycofywały się na rozkaz bez kontaktu z przeciwnikiem. Wobec tego siły zgromadzone przez syryjskie wojska pod Hamą były niewystarczające, częściowo rozbite i złożone z elementów wielu jednostek wobec których nie było wątpliwości co do ich wierności. Były to elementy 25 Dywizji Wojsk Specjalnych, 4 Dywizji Pancernej, 5 Korpusu, 15 Dywizji Wojsk Specjalnych oraz siły licznych milicji czy oddziałów wywiadu. Łącznie syryjskie wojska mogły wystawić do bitwy o Hamę, bitwy niejako ostatniej szansy, około 20 tys. żołnierzy.

Począwszy od 2 grudnia znajdujące się na miejscu jednostki syryjskiej armii pod dowództwem gen. Suheila al-Hassana rozpoczęły działania celem odepchnięcia HTSu od Hamy. Osiągnięto pewne sukcesy w postaci ponownego zajęcia kilku utraconych miasteczek na północ od stolicy prowincji. Sytuacji nie udało się jednak ustabilizować, a miedzy 2, a 4 grudnia HTS zdołał osiągnąć powodzenie atakując na skrzydłach obrońców. 3 grudnia bojownicy HTSu znaleźli się bezpośrednio na wschodnich obrzeżach Hamy, a niedługo później uzyskali również powodzenie na zachód od miasta. Wieczorem 3 grudnia opanowano bazę 87 Brygady wchodzącej w skład elitarnej 25 Dywizji Wojsk Specjalnych. Następnie przecięto drogi łączące Hamę z Latakią oraz z Raqqą. Obrońcom pozostała już wówczas właściwie jedynie droga M5 łącząca Hamę z Homs. Hama znalazła się wówczas w półokrążeniu operacyjnym HTSu. 5 grudnia HTS właściwie bez walki zajął całą Hamę opanowując również pobliskie lotnisko wojskowe. Syryjska armia wycofała się w sposób niezorganizowany w kierunku Homs pozostawiając na zajętych przez HTS obszarach zamknięte w okrążeniu garnizony broniące zamieszkiwanych przez mniejszości miasteczek Muhrada, Suqalibiya i Qomhana. Tak zakończyła się druga i ostatnia bitwa obronna syryjskiej armii.

Syryjska armia znalazła się w stanie rozkładu i skokowo postępującej dezorganizacji. Wiele jednostek nie stawiało żadnego oporu i wycofywało się po pierwszym kontakcie z przeciwnikiem, a niekiedy nawet bez niego. Z kolei uchodzące za elitarne jednostki w postaci 25 Dywizji Wojsk Specjalnych i 4 Dywizji Pancernej poniosły duże straty albo w trakcie działań odwrotowych albo w wyniku ciężkich walk w okolicach Hamy. Konsekwencją było ich częściowe lub pełne rozbicie, co skutkowało brakiem odpowiednich sił do obrony kolejnych obszarów po utracie Hamy. Niektóre syryjskie związki w istocie istniały już wyłącznie na papierze, bo skala dezercji była bardzo wysoka, a wielu żołnierzy porzucało swoje jednostki i wracało do domów. Niektóre, a być może większość z oddziałów, które wycofywały się ze wschodniej oraz południowej Syrii po prostu rozpłynęła się w powietrzu nigdy nie docierając do miejsc przeznaczenia.

Budowana rzez lata narracja o egzystencjalnym zagrożeniu dla mniejszości, która w wielu wypadkach była zgodna z rzeczywistością, – chrześcijan, alawitów czy szyitów powodowała, że te koncentrowały się wokół Assada, a wielu mężczyzn chwytało za broń i w ramach przeróżnych milicji walczyło obok lub w zastępstwie jednostek armii. Teraz jednak sytuacja uległa zmianie. Wraz z pierwszymi sukcesami ze strony cywilnych struktur władzy podporządkowanej HTS oraz ze strony jej lidera, Joulaniego, wyszło wiele apeli i komunikatów w stosunku do mniejszości, lojalistów oraz członków sił zbrojnych czy służb bezpieczeństwa. Dezerterom z armii czy funkcjonariuszom zapewniono amnestię, mniejszościom zagwarantowano bezpieczeństwo i brak prześladowań, do bojowników zaapelowano by nie mścili się na cywilach lub poddających się żołnierzach. Dla udręczonego wojną narodu syryjskiego taka narracja była wystarczająca. Skoro Assad nie zagwarantował podstaw funkcjonowania w warunkach pokoju, a Joulani gwarantuje bezpieczeństwo to może warto było zaryzykować. Ta strategia przyniosła owoce. Do punktów „pojednawczych” w Aleppo przez kolejne dni ustawiały się długie kolejki dezerterów z syryjskiej armii, a stawiające wcześniej opór zamieszkiwane przez mniejszości wsie i miasteczka zajmowane były bez walki na mocy osiąganych układów.

Sukces ofensywy HTS był całkowity, Aleppo upadło niemal bez jednego wystrzału, podobnie jak kilka dni później Hama. Przez kilka dni syryjska armia broniła się na podejściu do miasta, ale wraz z porażką i oskrzydleniem nie kontynuowała już oporu w samym mieście. Wraz z upadkiem Hamy 5 grudnia walczące o to miasto syryjskie jednostki wycofały się do leżącego 40 km na południe miasta Homs. Armia nie stawiała już żadnego zorganizowanego oporu. Nie broniono miast al-Rastan i Talbisah. Nie wysadzono mostu na rzece Orontes. Rosyjskie lotnictwo próbowało go wprawdzie zbombardować, ale efekt tych ataków był niemalże żaden. Bez walki opuszczono miasto Salamiyah, które na mocy pertraktacji przeszło pod kontrolę HTSu. 6 grudnia bojownicy HTS zajęli niebronione miasta Al-Rastan i Talbiseh i podeszli do przedmieść Homs. W kolejnym dniu pod miastem trwały walki o ograniczonej skali, a 8 grudnia HTS zdobył Homs bez walki po odwrocie wojsk rządowych.

Zwróćmy się teraz w kierunku południa Syrii. Począwszy od pierwszych dni grudnia w południowych prowincjach Daraa i Suwayda zaczęły wybuchać kolejne ogniska oporu. Następowały masowe dezercje. Przed laty na mocy porozumień wielu rebeliantów z prowincji Daraa z niegdysiejszego Frontu Południowego złożyło broń i pojednało się z Damaszkiem, a z ich struktur stworzono nowe jednostki syryjskiej armii tworzące 5 Korpus. W obliczu klęsk Assada ci sami bojownicy ponownie zmienili stronę konfliktu i zaczęli opanowywać południowe prowincje. W tym samym czasie począwszy od 5 i 6 grudnia rozpoczął się pełen odwrót jednostek syryjskiej armii ze wschodu, z prowincji Raqqa oraz Deir ez Zor. Porzucenie granicy z Irakiem finalnie przekreślało jakiekolwiek rojenia o odsieczy z Iranu. Część syryjskich żołnierzy przekroczyła zresztą granicę z Irakiem w zwartej kolumnie i tam została internowana. Na wszystkich frontach następował pełen odwrót w kierunku Damaszku, Homs oraz nadmorskich prowincji Tartous i Latakia.

Rzeczywistość wojenna nie znosi próżni i błyskawicznie tereny na wschodzie były zajmowane przez zdominowane przez Kurdów Syryjskie Siły Demokratyczne, które wkroczyły do miast al-Mayadeen, Deir ez-Zor oraz al-Bukamal. Lokalni Arabowie byli jednak przeciwni obecności, a tym bardziej władzy Kurdów. Przeciwko nim zaczęły wybuchać oddolne ogniska oporu, a 7 grudnia w kierunku Deir ez-Zor, przez pustynię, ruszyły kolumny wspieranej przez Turcję SNA.

Aby jeszcze bardziej skomplikować sytuację nadmienię, że również w dniach 5 i 6 grudnia wspierani przez Amerykanów rebelianci stacjonujący w rejonie al-Tanf również rozpoczęli działania ofensywne wkraczając do uprzednio opuszczonej przez syryjskie wojska Palmiry. Kolaps syryjskiej armii był całkowity. Nie było jednak jasne czy armia będzie stawiała opór w obronie stolicy, Damaszku.

Po dobrowolnym oddaniu kolejnych prowincji, pod iluzoryczną kontrolą Assada pozostał Damaszek, Homs oraz nadmorskie Latakia i Tartous. Rebelianci nacierający z południa i południowego wschodu, a więc głównie pospolite ruszenie oraz bojownicy byłego Frontu Południowego bardzo szybko posuwali się w kierunku Damaszku nie napotykając po drodze ża dnego oporu. Po południu 7 grudnia dotarli do miasteczka Darayya na przedmieściach Damaszku. Do stolicy pozostało im wówczas około 5 km. W kolejnych godzinach następne miasta i miasteczka na południowych i wschodnich obrzeżach stolicy były opanowywane przez lokalnych mieszkańców bądź rebeliantów z południa. Z Damaszku docierały zaś informacje o masowych dezercjach czy wręcz rozkazach do niestawiania oporu przez żołnierzy. Pojawiło się wiele materiałów filmowych, na których było widać żołnierzy zrzucających swoje mundury. Około godziny 17:00 7 grudnia rozpoczął się zaś odwrót wojsk syryjskich z Homs w kierunku Tartous. Dla HTSu droga na Damaszek została otwarta. Około północy stolicę zaczęły opanowywać zbrojne bandy, dezerterzy oraz rebelianci z południa. W stolicy nie było żadnego oporu, a około 3 w nocy HTS wkroczył do Damaszku. Minęło dziesięć dni od rozpoczęcia ofensywy na Aleppo do zajęcia Damaszku i obalenia Bashara al-Assada. 8 grudnia bojownicy HTS wkroczyli również do mateczników Assada, a więc Latakii i Tartous. Również i tam nikt nie stawiał wobec nich oporu.

Państwo będące pod władzą Assada rozpadło się jak domek z kart i to w momencie, gdy uchodził on za zwycięzcę i stopniowo ugruntowywał swoją pozycję. Kolejne państwa arabskie przywracały relacje dyplomatyczne z Damaszkiem, a Syria została przywrócona do Ligii Państw Arabskich. W momencie, gdy mógł uchodzić za najsilniejszego Assad okazał się najsłabszy. Wśród wspomnianych wcześniej przyczyn rozpadu armii, a więc i upadku Assada zwróciliśmy uwagę na kwestie gospodarcze. Kluczem dla ich zrozumienia jest tzw. Ustawa Cezara czyli amerykańskie sankcje blokujące przez lata możliwość zaangażowania się jakichkolwiek państw lub firm zagranicznych w odbudowę Syrii. Assad na swój sposób wygrał wojnę do 2020 roku, ale przegrał późniejszy pokój. To z kolei doprowadziło do jego szybkiej klęski po błyskawicznej kampanii zapoczątkowanej 27 listopada. Po raz kolejny sprawdzają się słowa Napoleona, że do wojny potrzeba przede wszystkim pieniędzy.

Bashar al-Assad nie czekał w rezydencji na swoich przeciwników i przed ich wkroczeniem do Damaszku uciekł wraz z rodziną i częścią najbliższego otoczenia do Moskwy gdzie, według zapewnień Rosjan, otrzymał azyl. Tak kończy się więc trwająca od 50 lat władza klanu Assadów nad Syrią. Nie kończy to jednak wojny w tym kraju.

Działania prowadzone przez islamistów z HTS i SNA przeciwko strukturom lojalnym wobec syryjskiego prezydenta nie były i nie są jedynymi, które obserwowaliśmy przez te kilkanaście dni i których należy się spodziewać w najbliższym czasie. Bojownicy kontrolowanej przez Turcję SNA prowadzą intensywne działania celem opanowania kontrolowanego przez Kurdów miasta Manbidż na zachodnim brzegu Eufratu. W 2016 roku Kurdowie zajęli miasto z rąk Państwa Islamskiego, a w kolejnych latach amerykański protektorat nad tym obszarem został zastąpiony rosyjskim. Rosjanie jednak osłabli i nie byli w stanie powstrzymać dotychczasowych działań w Syrii. Z kolei w Stanach Zjednoczonych jesteśmy w okresie tuż przed przekazaniem władzy nowej administracji. To idealny czas dla Turcji, która rękami SNA będzie chciała pozbyć się Kurdów z obszarów przygranicznych. Działania prowadzone przez SNA mają bezpośrednie wsparcie tureckiej artylerii oraz lotnictwa, a przewaga islamistów niechybnie doprowadzi do klęski Kurdów. Już 8 grudnia SNA wdarła się do miasta, ale Kurdowie mieli je wyprzeć. Jednak 9 grudnia pojawiły się kolejne deklaracje o zajęciu Manbidż przez SNA, a intensywne walki w rejonie miasta były kontynuowane. Ze względu na dogodne warunki nie należy wykluczyć, że Manbidż nie będzie jedynym obszarem objętym działaniami SNA i Turcji. Ci mogą uderzyć również na kontrolowane przez Kurdów miasta Kobane, Ayn Isa i Tall Tamr na wschodnim brzegu Eufratu, a być może pokuszą się wręcz o uderzenie na Raqqę. Przed laty postępy protureckich rebeliantów na kierunku tych miast zatrzymała interwencja Rosji, ale rosyjskie jednostki i syryjska armia już się z tego rejonu wycofały pozostawiając go wrażliwym na działania Ankary.

Najbliższe tygodni, a być może i dni będą więc obfitować w kolejne informacje o działaniach zbrojnych aktywnych stron konfliktu. Assad upadł, ale pozostałe frakcje będą rywalizować, być może zbrojnie, o podział łupów i władzę nad konkretnymi obszarami. Bezsprzecznie najsilniejszą z nich jest Hayat Tahrir al-Sham, który kontroluje cztery największe miasta Syrii – Damaszek, Aleppo, Homs i Hamę, a także uprzednio zajmowane Idlib. Opanował również obie nadmorskie prowincje, a także kilkaset mniejszych miast i miasteczek. To Joulani wkroczył do Damaszku jako zwycięzca i ma wszelkie atrybuty ku temu, aby sięgnąć po pełnię władzy. Reaktywna wobec działań HTSu Turcja osiągnęła marginalne korzyści wikłając się w ciężkie walki z Kurdami, a pozostający na uboczy rebelianci z południa są tak słabi, że będą musieli podporządkować się silniejszemu. W walce o podział łupów pozostali jeszcze Kurdowie i SDF. Ci jednak bez zewnętrznego parasola obronnego nie będą w stanie na dłuższą metę stawić oporu Turcji i SNA.

Nie należy również wykluczyć, że wraz z narastaniem konfliktów dojdzie do otwartych walk między HTSem, a SNA, a współpracujące w tym momencie frakcje rzucą się sobie do gardeł jak robiły to już wielokrotnie wcześniej w historii. Póki co trwać będzie jednak miesiąc miodowy po sukcesie rewolucji, a jedyne zmagania zbrojne będą trwały między SNA, a Kurdami.

Obalenie Assada nie kończy też izraelskiej aktywności, wobec tego państwa. 8 grudnia izraelskie lotnictwo przeprowadziło najsilniejsze jak do tej pory naloty bombowe na Syrię, a przypomnijmy, że bombardowało Syrię przez ostatnie 12 lat z stałą regularnością. Celem były lotniska wojskowe, składy uzbrojenia i amunicji, a także wybrane cele w Damaszku, w tym siedziba wywiadu czy wojskowe centrum badawcze. Wszystko to aby uniemożliwić przejęcie kontroli nad tymi zasobami przez Hayat Tahrir al-Sham. Ponadto izraelskie wojska wkroczyły do Syrii z zajmowanych Wzgórz Golan przejmując kontrolę nad strefą buforową na wschód od nich i opanowując miasto Quneitra.

Upadek Assada nie oznacza więc w żądnym razie końca wojny w Syrii. Kraj pozostanie podzielony między rywalizujące ze sobą stronnictwa, a wybuch między nimi otwartego konfliktu wisi w powietrzu. Nie należy też wykluczać, że z ogólnego chaosu jaki zapanuje w kraju, w siłę wzrosną nadal aktywne komórki Państwa Islamskiego. Syria wraca więc w centrum zainteresowania, ale ponownie jedynie z uwagi na krwawą wojnę, która trwa tam od ponad dekady i pochłonęła życie setek tysięcy ofiar. Możliwe, że ich liczba będzie znowu gwałtownie rosnąć, a kraj pogrąży się w kolejnych latach chaosu.

Źródła:

Michał Nowak

Analityk ds. międzynarodowych, specjalizujący się w obszarze konfliktów zbrojnych, w przeszłości prowadził serwis Frontem do Syrii gdzie opisywał wydarzenia na frontach konfliktu syryjskiego, obecnie Redaktor Nowego Ładu i autor cyklu Raport z Frontu, w którym przedstawia wydarzenia na frontach wojny rosyjsko-ukraińskiej.

Regiony

Tematy

Serie YT

Tagi

Upadek Syrii Assada [Na mapie].

Mogą Cię również zainteresować

Nowa mapa minerałów krytycznych.

„Plan pokojowy” odrzucony. Surowce „dogadane”.

Niemiecki model gospodarczy jest „Kaput”?